Μέρος Α
Μέθοδοι
Ο όρος “μέθοδος” συνηθίζεται στον προσδιορισμό ενός συστήματος παραγόντων, οι οποίοι χρησιμοποιούνται για την επιτυχία ενός μαθήματος. Η μέθοδος με την ευρύτερη έννοια περιλαμβάνει επίσης παράγοντες στην επιλογή του μαθησιακού υλικού, την ταξινόμησή του αλλά και την δομή του. Θα μπορούσε κανείς να πεί ότι είναι ένας χαρακτηρισμός της διδακτικής. Οι μέθοδοι δημιουργούν το κίνητρο για μάθηση, κινητοποιούν τη μαθησιακή δραστηριότητα, ανοίγουν ένα θέμα, ελέγχουν τις στρατηγικές σκέψεις, αποκτούν και διασφαλίζουν τη μαθησιακή επιτυχία. Επηρεάζονται όμως από πολλούς παράγοντες όπως είναι:
- οι νέες γνώσεις στη γλωσσολογία,
- οι απαιτήσεις που έχει ο κάθε μαθητής αλλά και τα χαρακτηριστικά της ομάδας,
- ο χειρισμός των κειμένων που χρησιμοποιούνται,
- οι μαθησιακοί στόχοι της ομάδας,
- οι παραδόσεις της χώρας όσον αφορά τη διδασκαλία και τη μάθηση,
- οι μέθοδοι διδασκαλίας που χρησιμοποιούνται σε μαθήματα μητρικής γλώσσας και πολλά άλλα.
Η μέθοδος στοχεύει επίσης στην προβολή της σχέσης μεταξύ δασκάλου και μαθητή. Συμπεριλαμβάνει τη σύνθεση των μαθησιακών και διδακτικών διαδικασιών και παράγοντες που βασίζονται στη διδασκαλία όπως : παιδαγωγικά σχέδια, διαδικασίες φυσικής και γνωστικής ανάπτυξης, ψυχολογική διάθεση και κοινωνιολογικές αρχές. Οι μέθοδοι συμπεριλαμβάνουν και τις ικανότητες που χρειάζεται να έχει ο δάσκαλος για το μάθημα, ο τρόπος με τον οποίο θα μεταφέρει το περιεχόμενο. Είναι δηλαδή τα “κόλπα”, τα οποία χρησιμοποιούνται από τους εκπαιδευτικούς, ώστε να κεντρίσουν το ενδιαφέρον του μαθητή και να τον παρακινήσουν να συμμετέχει ενεργά. Επιπρόσθετα καθορίζουν τον τρόπο που ο μαθητής θα επιτύχει τον στόχο του αλλά και τον τρόπο που ο δάσκαλος θα κάνει το μάθημα πιο “νόστιμο”.
Εν κατακλείδι θα λέγαμε ότι οι μέθοδοι διδάσκουν τα βήματα συγκεκριμένων στόχων και δεξιοτήτων.
Παραδοσιακές Μέθοδοι Διδασκαλίας
Οι παραδοσιακές μέθοδοι εμφανίστηκαν στην Ευρώπη τον 19ο αιώνα με τη μέθοδο της Μετάφρασης-Γραμματικής (GÜM). Σύντομα ανακαλύπτεται η Άμεση Μέθοδος (DM), στη συνέχεια κάνουν την εμφάνισή τους δύο πανομοιότυπες μέθοδοι η Ηχητικό-Γλωσσική (ALM) και η Οπτικοακουστική Μέθοδος (AVM). Επιπρόσθετα ανακαλύφθηκε η Επικοινωνιακή Μέθοδος (ΚΜ) και οι παραδοσιακές μέθοδοι τελειώνουν με την Διαπολιτισμική Προσέγγιση (ΙΑ).
Η μέθοδος της Μετάφρασης-Γραμματικής (GÜM)
Είναι μια συνθετική-επαγωγική μέθοδος, βασίζεται περισσότερο στη γραπτή χρήση της γλώσσας, με τη γραμματική να είναι ο κύριος στόχος διδασκαλίας και η γλωσσική επάρκεια θεωρείται ότι έχει επιτευχθεί όταν ο μαθητευόμενος έχει αποκτήσει την ικανότητα να μεταφράσει τόσο από την μητρική όσο και από την ξένη γλώσσα.
- • Άμεση Μέθοδος (DM)
Στην άμεση μέθοδο δίνεται προτεραιότητα στην καθουμιλουμένη. Η ξένη γλώσσα πρέπει να διδάσκεται άμεσα και να μην προσεγγίζεται σε σύγκριση με τη μητρική γλώσσα, αυτό σημαίνει ότι με τη συγκεκριμένη μέθοδο πρέπει ο καθένας να αναπτύξει το δικό του γλωσσικό σύστημα. Λόγω της βαρύτητας που δίνεται στην καθουμιλουμένη, παρουσιάζονται οι σκέψεις, τα συναισθήματα και οι συνθήκες διαβίωσης, οι οποίες έχουν πρωταρχικό ρόλο στην διδασκαλία, ώστε το μάθημα να είναι πιο ρεαλιστικό. Επίσης σημαντικός παράγοντας είναι τόσο το ακουστικό κομμάτι στο μάθημα όσο και η επανάληψη της γνώσης για την σωστή απόκτηση της (προφορικής) ξένης γλώσσας.
- • Ηχητικό-Γλωσσική Μέθοδος (ALM)
Ανακαλύφθηκε στο πλαίσιο του μεταρρυθμιστικού κινήματος προς τα τέλη του 19ου αιώνα στην Ευρώπη και χρησιμοποιήθηκε ιδιαίτερα στην εκπαίδευση ενηλίκων. Οι σύγχρονες ξένες γλώσσες έγιναν απαραίτητες ως ένα διεθνές μέσο επικοινωνίας γι’αυτό δίνεται βαρύτητα στη συνεχή χρήση της ξένης γλώσσας στην τάξη και με την μίμηση του εκπαιδευτικού, ο μαθητής πρέπει να ανακαλύψει και να αναπτύξει τους κανόνες της γλώσσας. Με το ξέσπασμα του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου κατέστη σαφές ότι υπήρχε μειωμένος αριθμός ανθρώπων, οι οποίοι είχαν την ικανότητα να μιλούν ξένες γλώσσες, γι’αυτό και ο αμερικανικός στρατός υιοθέτησε την μέθοδο αυτή, ώστε να αποκτήσει στρατιωτικούς διερμηνείς σε σύντομο χρονικό διάστημα και μόνο για την απόκτηση της προφορικής γλώσσας.
- • Η Οπτικοακουστική Μέθοδος (AVM)
Η μέθοδος αυτή αναπτύχθηκε στην Γαλλία και σχεδόν παράλληλα με την ηχητικό-γλωσσική. Όπως μας πληροφορεί και η ονομασία της, χρησιμοποιήθηκε στην διδασκαλία ο συνδυασμός της γλώσσας με οπτικό υλικό. Αυτό σημαίνει ότι σε έναν διάλογο αρχικά καθίσταται σαφές η κατάσταση μέσω οπτικών υλικών και μετά ακολουθεί η αντίστοιχη μορφή έκφρασης. Εδώ όπως καταλαβαίνουμε παίζουν σημαντικό ρόλο τα τεχνικά μέσα στην εκμάθηση της γλώσσας. Όπως και στην προηγούμενη μέθοδο έτσι και εδώ δίνεται βάση στην προφορική χρήση της γλώσσας γι’αυτό και χρησιμοποιούνται ασκήσεις συμπλήρωσης κενών (pattern drills).
- • Επικοινωνιακή Μέθοδος (ΚΜ)
Η επικοινωνιακή μέθοδος έχει ρεαλιστικούς και παιδαγωγικούς στόχους δηλαδή ο μαθητής πρέπει να είναι σε θέση να χρησιμοποιεί όλες τις δεξιότητες της γλώσσας. Επίσης λαμβάνονται ιδιαίτερα υπ’ όψιν τα χαρακτηριστικά της κάθε ομάδας μάθησης, και ο δάσκαλος χαρακτηρίζεται ως “βοηθός” στη μαθησιακή διαδικασία και το διδακτικό υλικό είναι ”ανοιχτό”, έτσι ώστε να μπορεί να προστεθεί στους εκάστοτε στόχους της μαθησιακής ομάδας.
- • Η Διαπολιτισμική Προσέγγιση (ΙΑ)
Αυτή η μέθοδος αποτελεί την επέκταση της καθημερινής προοπτικής. Στόχος της είναι να αποκτηθεί η ικανότητα επικοινωνίας μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών, γι’αυτό το λόγο δίνεται βαρύτητα τόσο στην ανάγνωση όσο και στην γραφή. Ο εκπαιδευτικός λαμβάνει σοβαρά υπ’όψιν τις στρατηγικές μάθησης του κάθε εκπαιδευόμενου και προσπαθεί να τον ενθαρρύνει στην συμμετοχή και τη μελέτη. Αφού ο στόχος είναι η επικοινωνία μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών, στο προσκήνιο βρίσκεται η διδασκαλία της ιστορίας και του πολιτισμού της εκάστοτε χώρας.
Η Αναστασία Γογλάκη είναι εκπαιδευτικός -Ιδιοκτήτρια του Φροντιστηρίου “Λέξις” στην Κομοτηνή